Yapay Zekâdan SKA’lara: IRCAI Global Top 100

UNESCO himayesinde yer alan IRCAI Global Top 100 listesinde yapay zekâ yardımıyla Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na destek getiren 100 inovatif projeyi derledi. 

IRCAI Global Top 100 nedir?

IRCAI (Uluslararası Yapay Zekâ Araştırma Merkezi) Global Top 100 projesinin ana amacı dünya çapından çözümleri kapsamaktır. Böylece sergilenen çözümlerin dünyanın en büyük sürdürülebilir çözümler platformunu oluşturması ve daha etkili hale gelerek SKA’lara katkıda bulunmasıdır. Uygulanabilir ve gerçek bir gelişme sorununu inandırıcı bir şekilde çözebilecek çözümler listelenir ve bu çözümler etik açıdan düşünülerek büyümeye giden yolu açar.

Birbirinden uzak alanlar gibi görünse de teknoloji Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na giden yolda kritik bir role sahip. Çünkü verdiği destekle ilerlemeyi hızlandırabilir, yeniliği kolaylaştırabilir ve hedeflere doğru ilerlemeyi engelleyebilecek bazı zorlukların üstesinden gelmemize yardımcı olabilir. Yapay zekâ, veri analitiği ve nesnelerin interneti (IoT) gibi teknolojilerin gücünü kullanarak karmaşık problemlere yenilikçi çözümler geliştirmek mümkün. Böylece herkes için daha sürdürülebilir bir gelecek yaratabiliriz. 

Aşağıda, IRCAI Global Top 100 listesinin geçtiğimiz sene yer verdiği projelerden on tanesini derledik. 100 projeye aynı anda yer vermemiz pek mümkün değilse de hepsinin küresel kalkınma yönünde ilerleme sağladığını hatırlatmak isteriz.

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları için Top 10 Küresel Yapay Zekâ Projeleri 

Mbaza AI 

Mbaza AI ölçekte hızlı biyolojik çeşitlilik izlemeye olanak tanıyan açık kaynaklı bir çözümdür. Çözüm, kamera tuzak görüntülerinden otomatik olarak vahşi yaşamı algılamak ve sınıflandırmak için bilgisayarla görüden yararlanır. Bağımsız bir uygulama olan Mbaza AI, çevrim dışı çalışır ve eski donanımlar için optimize edilmiştir. 

Mbaza, SKA 13 (İklim Eylemi) ve SKA 15 (Karasal Yaşam) doğrultusunda ilerlemeyi hızlandırmaya yardımcı oluyor. Açık kaynaklı ve ücretsiz kullanıma sunulan çözüm, teknolojinin sürdürülebilir kalkınma hizmetinde nasıl kullanılabileceğinin harika bir örneğidir.

Mobius 

Mobius ölçeklenebilir ve standartlaştırılmış balina izleme için yapay zekâ çözümleri sunar. Balina popülasyonlarını korumak ve geliştirmek, CO2 emisyonlarını fitoplankton büyümesi aracılığıyla absorbe ederek karbon emisyonunu büyük ölçüde engelleyebilir. Ancak günümüz denizcilik faaliyetleri balina popülasyonlarını riske atmaktadır. Geleneksel manuel hava görüntüsü analizi uzak bölgelerdeki balinaları izlemek için zaman alıcı ve yetersizdir. Mobius adlı yapay zek destekli sistem uzaktan hava görüntüleri kullanarak balinaları tespit etmeye, konumlandırmaya ve sınıflandırmaya yardımcı olur. Bu araç biyolojik çeşitlilik üzerindeki etkiyi hafifletmek ve kanıta dayalı politika ve koruma alanı yönetimini mümkün kılmak için kullanılabilir. 

Mobius, SKA 13 (İklim Eylemi) ve SKA 14 (Sudaki Yaşam) doğrultusunda ilerlemeyi hızlandırmaya yardımcı oluyor.

Pachama

Pachama ormanlar tarafından yakalanan karbonu izlemek için yapay zekâ ve uzaktan algılama kullanıyor. Ekip bu alanda küresel talebi karşılamak için yeterli proje olmadığını keşfetti. Ardından kapsamlarını genişleterek proje başlangıcını iyileştirmeye ve toplum ile biyoçeşitlilik faydaları etrafında şeffaflık sağlamaya karar verdiler. 

Pachama SKA 10 (Eşitsizliklerin Azaltılması), SKA 13 (İklim Eylemi), SKA 14 (Sudaki Yaşam) ve SKA 15 (Karasal Yaşam) doğrultusunda ilerlemeyi hızlandırmaya yardımcı oluyor.

Open Climate Fix

Open Climate Fix, kısa vadeli güneş paneli fotovoltaik (PV) enerji üretimi tahminleri için bir yapay zekâ çözümü öneren açık kaynaklı bir projedir. Uydu görüntülerini yapay zek teknikleriyle birleştirerek daha doğru ve gerçek zamanlı tahminler üretir. Aynı zamanda yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleriyle güneş panellerini tanımlar ve bir bölgenin güneş PV haritasını oluşturur. Bu çözüm ile şebeke üzerindeki artan güneş PV üretim miktarını yöneterek şebekeleri daha temiz, daha güvenilir ve daha düşük maliyetli hale getirir. 

Open Climate Fix, SKA 7 (Erişilebilir ve Temiz Enerji), SKA 9 (Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı) ve SKA 13 (İklim Eylemi) hedeflerine doğru ilerlemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.

Afrocentric NLP

AfroLID 517 Afrika dili ve çeşitleri için bir sinirsel LID (dil tanıma) aracıdır. Beş yazı sistemini kullanan 14 dil ailesinden gelen çoklu alan internet kaynaklı, el ile düzenlenmiş bir veri kümesinden faydalanır. AfroLID projesi Afrika dilleri için mevcut kaynakların yetersizliği nedeniyle önemlidir. 

AfroLID, SKA 3 (Sağlıklı Bireyler), SKA 4 (Nitelikli Eğitim), SKA 9 (Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı), SKA 10 (Eşitsizliklerin Azaltılması), SKA 11 (Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları), SKA 16 (Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar) ve SKA 17 (Hedefler İçin Ortaklıklar) hedeflerine doğru ilerlemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.

MALENA

MALENA (Machine Learning Environment, Social and Governance Analyst) gelişmekte olan pazarlardaki SKA bütünleşik yatırımlar için ESG metinlerini incelemek üzere IFC tarafından geliştirilmiş bir yapay zekâ NLP çözümüdür. 1.200’den fazla ESG risk terimini tanımlar ve bunları tüm 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı’na eşlemek için duygusal analiz yapar. Sınırlı bir yayın için Temmuz 2022’de piyasaya sürülen 1.0 sürümü %90 doğruluk sağlamaktadır. MALENA geleneksel ESG veri sağlayıcılarını tamamlar, risk tanımlamasını geliştirir ve ESG entegrasyonunu iyileştirir. 

MALENA var olan 17 SKA maddesi için de doğru ilerlemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.

Artificial Intelligence-Based Referral System for Patients With Diabetic Retinopathy in Jalisco

Meksika’da hastalar diyabetik retinopati, yüksek diyabet yaygınlığı, oftalmologların yetersizliği ve göz hastalıklarının tespit hizmetlerinin eksikliği ile karşı karşıyadır. Proje kapsamında diyabetik retinopatiyi %90’dan fazla özgüllük ve duyarlılıkla tespit etmek için bir dizi konvolüsyonel sinir ağı modeli geliştirildi.

Proje, SKA 3 (Sağlıklı Bireyler) hedefine doğru ilerlemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.

Climate finance accounting via artificial intelligence

ETH Zürih, resmi kalkınma yardımı projelerinin proje açıklamalarından uluslararası iklim finansını tanımlamak için bir yapay zekâ modeli geliştirdi. Yapay zekâ modeli bir projenin iklim finansı için uygun olup olmadığını belirleyebiliyor. Eğer cevap evet ise, iklimin hangi kolu ile ilgili amaçlara katkıda bulunduğunu da (örneğin, adaptasyon, güneş enerjisi) belirleyebiliyor. Geliştirilen yapay zekâ modelini uygulamak uluslararası iklim finansının temel dertlerinden olan sorumluluk tarafını çözmeye yardımcı olabilir. 

Proje, SKA 7 (Erişilebilir ve Temiz Enerji), SKA 13 (İklim Eylemi) ve SKA 17 (Hedefler İçin Ortaklıklar) hedeflerine doğru ilerlemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.

Collective Learning: Human-machine Collective Intelligence at Smart City Scale

Bu proje akıllı şehirlerde insan kolektif kararlarının koordinasyonunu dijital olarak desteklemek ve ölçeklendirmek için yenilikçi bir yapay zekâ çözümü önermektedir. Vatandaşlar bağlı kişisel cihazlarda çalışarak enerjiyi azaltmak, trafik akışını iyileştirmek ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşmak için optimize edilmiş seçenekler sunan karar destek geri bildirimleri alırlar.

Proje, SKA 7 (Erişilebilir ve Temiz Enerji), SKA 9 (Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı), SKA 10 (Eşitsizliklerin Azaltılması), SKA 11 (Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları) ve SKA 12 (Sorumlu Tüketim ve Üretim) hedeflerine doğru ilerlemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.

Researcher Workspace

Researcher Workspace adlı kapsamlı bir yapay zekâ tabanlı platform, araştırmacılara belge işleme konusunda yardımcı olmak üzere geliştirilmiştir. Platform, araştırma konusu üzerine kullanıcı tanımlı her türlü içerik koleksiyonunu işleyebilir. Araştırmacıların makalelerden, patentlerden ve diğer araştırma belgelerinden deney verilerini keşfetmelerine, filtrelemelerine, analiz etmelerine, özetlemelerine ve çıkarmalarına olanak tanır. Platform, literatür tarama görevlerine harcanan zamanın %80’ini azaltırken, kalan vaktin daha değer yaratan inovasyon çalışmalarına ayrılmasını sağlar.

Proje, SKA 9 (Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı) ve SKA 17 (Hedefler İçin Ortaklıklar) hedeflerine doğru ilerlemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.