Sürdürülebilir Sözlük #12: S

Okumak, yazmak, paylaşmak ve okuduğunu, yazdığını ve paylaştığını anlamak için oluşturduğumuz “Sürdürülebilir Sözlük” on ikinci sayısında S harfiyle devam ediyor. Ana kategorilerimizden sürdürülebilirlik başta olmak üzere pek çok anahtar kelimemizin baş harfi olan S, Sürdürülebilir Sözlük sayılarının en kapsamlısı olarak karşımıza geliyor.

Sürdürülebilir Sözlük #12: S

S

Sınırlı kaynaklar: Hayati önem taşımasına rağmen tükenebilecek olan doğal kaynaklar. Sınırlı kaynakların önemini anlamak için Minimum Yasası’nı ele alabiliriz. Minimum Yasası’na göre bir canlının yaşamını sürdürmesini hayati gerekliliklerinden çevresinde en az bulunanın miktarı belirler. Sınırlı kaynakların tükenmesini önlemek için israf karşıtı döngüsel ekonomi ilkelerini benimsemek, atık yönetimine önem vermek ve dolayısıyla daha azına ihtiyaç duyarak sınırlı olandan daha fazlasını elde etmek gibi yollara başvurulabilir.

Selülozik elyaf: Denimden fitilli kadifeye, müslinden organzeye kadar geniş bir yelpazede farklı kumaşlarda kullanılan organik lifler. Selülozik lifler, bitkisel kaynaklardan elde edilen doğal liflerdir. Doğallığıyla hem çevresel hem de sosyal açıdan daha sürdürülebilir bir kumaş ve iplik alternatifi sunar.

STK: STK’lar devletin ve özel sektörün ulaşamadığı pek çok alanda faaliyet göstererek değer yaratmaya odaklanır. Oda, sendika, vakıf, dernek gibi farklı başlıklar altında anılabilen STK’lar çoğunlukla gönüllülük esasıyla hizmet verir. Ayrıca sık sık sosyal girişim kavramı ile karıştırılır. Sosyal girişimcilik insani değerlerin yanı sıra ticari kaygılar güderken, STK’ların böyle bir önceliği yoktur.

Sorumlu kaynak kullanımı: Sorumlu kaynak kullanımı, satın alınan malların kaynağının yanı sıra bunların üretildiği koşulların da sorgulanmasını ve doğrulanmasını sağlar. Böylece işçi haklarından etik ve çeşitliliğe, çevresel etkilerden ayak izine kadar çeşitli farklı etkilere dair farkındalık oluşturulur. Ayrıca şirketlerin baştan uca ürün geliştirme ve kaynak bulma süreçlerinin verimliliğini ve sürdürülebilirliğini artırmalarını sağlar. 

Sorumlu malzemeler: Sanayi ekonomisinde kullanılan yenilenemeyen sınırlı kaynakları tüketmeden ve doğal dengeyi bozmadan gerekli miktarlarda üretilebilen malzemeler. Örneğin çevreye zararlı ve sentetik bir ürün yerine karbon nötr ve çıkarılması daha az enerji gerektiren doğal alternatif malzemeler tercih edilmesi.

SLCP (Sosyal ve İş Gücü Uyum Programı): SLCP, hazır giyim ve ayakkabı sektöründe deneyim uygulamalarını kolaylaştıran bir programdır. Çok paydaşlı yapısıyla çocuk işçiliği, zorla çalıştırma, iş sağlığı ve güvenliği ve ücretlere odaklanarak küresel hazır giyim ve ayakkabı sektörlerindeki çalışma koşullarını iyileştirmeyi amaçlar.

Sosyal sermaye: Tüm sosyal ağların kolektif değeri. Bireylerin ve grupların birlikte çalışmasını sağlayan toplumdaki bağlantılara ve paylaşılan değerlere karşılık gelir.

Sera etkisi

Sera etkisi: Gezegenimizin sıcaklığını yükselten ve iklim değişikliğine yol açan atmosferik sera gazlarının yarattığı yalıtım etkisi. Isınan gaz etkileri gezegenin öngörülemez bir şekilde ısınmasına ve canlı hayatının tehlikeye girmesine neden olur.

Sera gazları: Dünya yüzeyinden yayılan kızılötesi ışınımı emip tekrar yayan ve dolayısıyla sera etkisi yaratarak iklimin ısınmasına katkıda bulunan gazlardır. Karbondioksit, metan ve su buharı en yaygın olarak bulunan sera gazlarıdır. Sanayi Devrimi’nin başlangıcından bu yana insan faaliyetleri sera gazı emisyonlarında radikal bir artışa neden oldu.

Sanayi Devrimi: 1700’lerin sonlarında ve 1800’lerin başlarında insanların yaşama şekli ve işletmelerin çalışma şekli üzerinde derin bir etki bırakan büyük sanayileşme ve yenilik dönemi. Bir nevi elle üretim yöntemlerinden makinelere geçiş olarak da değerlendirebiliriz.  Buhar ve su gücüyle yeni imalat ve üretim süreçlerinin uygulanması mekanize fabrika sistemlerinde devrim yarattı. Böylece tekstil sektörü modern üretim yöntemlerini ilk kullanan sektör haline geldi. Tüm bu değişim günümüz modern dünyasında kullandığımız, çevreye ve geleceğimize doğrudan etki eden sistemlerin de yolunu açmış oldu.

Su kirliliği

Su arıtma: Ham arıtılmamış suyun, insan tüketimi için güvenli bir kamu su kaynağına dönüştürülmesi süreci. Bugün dünyanın özellikle dezavantajlı olarak nitelendirilen bölgelerinde yaşayan insanlar güvenli suya erişim sıkıntısı çekiyor.

Su kıtlığı: Mikroplastikler, boyalar ve plastik atıklar ile kirlenen su sağlıklı deniz yaşamı ve tatlı su kaynakları için tehdit oluşturuyor. 

Sıfır atık: Atıklardan yeni kaynak yaratmak. Atıkların sonuçta sıfıra indirilebilmesi için kaynak kullanımının yeniden tasarlanması olarak da ele alınabilir. Doğadaki atıkların döngüsünü taklit ederek yan ürünlerin başka yerlerde kullanılmasını ve ürünlerin geri dönüştürülmesini sağlamak.

Sıfır atık su: Bilinçli su kullanımı için tasarlanan yenilikçi teknolojiyle geliştirilen dikey sürdürülebilirlik yöntemi. Tasarım, ön yıkama ve son yıkama tanklarının kullanımını ortadan kaldırarak geleneksel yöntemlere oranla %90’a kadar tasarruf sağlar. 

Su ayak izi: Belirli bir görevi gerçekleştirmek veya belirli bir mal/hizmeti üretmek için dönemsel olarak gerekli olan toplam tatlı su miktarı.

Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik: Üretimde ve tüketimde birbirini besleyen, uzun süre kalıcı değerler bütünü oluşturma hali. Kaynakların adil bir şekilde paylaşılması ve gerektiği kadar tüketilmesini de kapsar. Tek bir anlam ile ifade edilmesi zor olan sürdürülebilirlik kavramı sosyal ve çevresel koşulların idealize edilmesine giden yol anlamına da gelebilir.

Sürdürülebilir üretim: Gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinden çalmadan bugünün ihtiyaçlarını karşılayacak kadar sorumlu üretim anlayışına sahip olmak.

Sürdürülebilir tüketim: Sürdürülebilir kaynak tüketimi ile tüketiciler ihtiyaçlarını daha az kaynak kullanarak karşılar. Böylece daha az kirliliğe ve dünya çapında daha hızlı sosyal ilerlemeye katkıda bulunurlar.

Moda ve sürdürülebilirlik: Moda endüstrisinde kıyafetleri bilinçli tasarlamayı, üretmeyi ve tüketmeyi, gezegenimize saygılı yöntem ve malzemeleri kullanmayı ve dolayısıyla çevresel sürdürülebilirliği benimseyen çevre dostu ve sorumlu uygulamalar.

Tasarım ve sürdürülebilirlik: Malların, ürünlerin, hizmetlerin veya yapılı çevrenin sürdürülebilirlik ilkelerine uygun olarak tasarlanması.

SKA (Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları)

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları: Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler tarafından 2030 sonuna kadar ulaşılması amaçlanan hedefleri içeren bir evrensel eylem çağrısıdır.

SKA 3

Sağlık ve Kaliteli Yaşam: Fiziksel, zihinsel ve sosyal olarak tam iyilik hali. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’ndan olan sağlıklı yaşamın önceliklendirilmesi ve her yaşta refahın teşvik edilmesi maddesi bütünsel bir kalkınmanın bir parçası olarak görülüyor. Son yıllarda eşi benzeri olmayan bir küresel sağlık krizinin yaşanması insan refahını azaltırken küresel ekonomiyi istikrarsızlaştırıyor ve milyarlarca insanın hayatını altüst ediyor. Sağlık ve Kaliteli Yaşam maddesi her koşulda sürdürülebilir sağlık uygulamalarını teşvik etmeyi amaçlıyor.

SKA 9

Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı (SKA 9): Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın 9. maddesi. SKA 9 kapsamında dayanıklı altyapılar tesis etmek, kapsayıcı ve sürdürülebilir sanayileşmeyi desteklemek ve yenilikçiliği güçlendirmek önceliklendiriliyor. Nitelikli işgücü ve teknolojik ilerleme ekonomik büyümenin belirleyicileri olarak kabul ediliyor. Dünya nüfusunun yarısından fazlasının artık şehirlerde yaşadığı göz önüne alındığında, toplu taşıma ve yenilenebilir enerjinin yanı sıra yeni endüstrilerin ve bilgi ve iletişim teknolojilerinin büyümesi de giderek daha önemli hale geliyor. 

SKA 11

Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar (SKA 11): Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın 11. maddesi. Sürdürülebilir şehirler, sosyal ve ekonomik açıdan kalkınmayı gerçekleştirirken aynı zamanda doğal kaynakları az tüketen ve yenilenebilir hale getirmeye çalışan yerleşim birimleri olarak tanımlanmaktadır. Yaşam alanlarının herkesin refah ve güvenliği göz önünde bulundurularak tasarlandığı, kapsayıcı ve yenilikçi şehirleri hedefler.

SKA 12

Sorumlu Üretim ve Tüketim (SKA 12): Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın 12. maddesi. Sorumlu üretim, enerji ve doğal kaynakları korurken çevre, insanlar ve gelecek üzerinde olumsuz etkileri minimum düzeyde olacak şekilde ekonomik açıdan sağlam süreçlere sahip mal ve ürünler üretmeyi içerir. Sürdürülebilir malzemeleri benimsemeyi, şeffaflığı ve izlenebilirliği teşvik etmeyi, değer zinciri ilişkilerini stratejik ortaklıklara dönüştürmeyi ve satın alma uygulamalarını yeniden keşfetmeyi önceliklendirir. Sorumlu tüketim ise enerji, ürün ve hizmetlerin ihtiyacımızdan fazla kullanımının önüne geçerek çevre üzerindeki etkimizi en aza indirmek ve böylece kaynaklarımızı gelecek nesillere bırakabilmek gibi adımlara karşılık gelir.